Modlitwa ikonografa

Trudno  jest mi powiedzieć kto jest autorem tej modlitwy. Tekst dostałam od ojca, który prowadził warsztaty pisania ikon. Oczywiście modlitwa własnymi słowami jest niezastąpiona :) ale ten tekst może nam podpowiedzieć jak może ona wyglądać.

     O Panie wszystkiego, co istnieje, Ty oświeciłeś Apostoła i Ewangelistę Łukasza Duchem Świętym, pozwalając mu namalować Swą Przenajświętszą Matkę, trzymającą Cię w ramionach i mówiącą: "Łaska Tego. który się ze mnie narodził, spłynęła na cały świat". Oświeć i prowadź mą duszę, me serce i mego ducha. Kieruj dłońmi Swego niegodnego sługi, abym mógł godnie i w sposób doskonały stworzyć Twój wizerunek, a także Twej Matki i wszystkich świętych, na chwałę, radość i ozdobę Twego Świętego Kościoła. Odpuść mi moje grzechy, a także grzechy tych, którzy oddają cześć tej ikonie i którzy gorącą modlitwą przed nią wielbią osoby na niej przedstawione. Chroń ich od zła wszelkiego i wesprzyj dobrą radą. O to proszę dzięki wstawiennictwu Twej Matki Przenajświętszej, Apostoła Łukasza i wszystkich świętych. Amen.

Historia ikony - ikonoklazm i dekret soboru Nicejskiego

         Ikona jako wyraz prawdziwej sztuki i wiary chrześcijańskiej rozwija się od Soboru Chalcedońskiego (451r.), który rozstrzygnął najważniejsze spory na temat człowieczeństwa i bóstwa Chrystusa, sztuka więc odtąd będzie starała się przedstawiać świat zgodnie z wizją Ojca przekazywaną w Chrystusie. Wiek XI przynosi początek ikonografii na Rusi; choć artyzm Świętej Sofii z Kijowa i Nowogrodu wciąż jeszcze ściśle związany był z malarstwem w Bizancjum. Dopiero w renesansie za czasów rządów Paleologów (XIV w.) wyodrębnia się wysublimowana odrębność oblicza ikony ruskiej.
        Znaczące piętno w historii ikony, odbił fakt ikonoklazmu. Ikonoklazm był reakcją na czasem przesadne i bałwochwalcze traktowanie kultu ikony. Efektem tego, zaistniał w VIII i IX wieku konflikt pomiędzy ikonoklastami a obrońcami ikon, w którym te dwa obozy nie były w stanie się zrozumieć, gdyż mówiły o dwóch różnych rzeczywistościach. Ikonoklaści pozbawili ikonę charakteru sakralnego, widzieli w niej jedynie portret, a przecież nie można portretować samego Boga. Negowali jakąkolwiek relację obecności pomiędzy pierwowzorem a ikonograficznym przedstawieniem. Pod względem religijnym ikonoklaści tolerowali wyłącznie sztukę niefiguratywną, jak krzyż bez ukrzyżowanego. Ikona natomiast istnieje na innej płaszczyźnie. Evdokimov tłumaczy to w ten sposób, że "ikona jest obrazem świadczącym o obecności: umożliwia modlitewną komunię, duchową komunię z Chrystusem lecz nigdy nie można powiedzieć że ikona Chrystusa jest samym Chrystusem", gdyż byłoby to bałwochwalstwem. Przeciwko ikonoklazmowi zmierzały działania cesarza Leona III Izauryjczyka (718-740), Konstantyna V Kopronymosa (740-775), którzy wydawali dekrety o charakterze zakazu ikonoklastycznego, traktaty zwalczające obrazy i ich kult, organizowali synody w tym samym celu. Ze stanowiskiem cesarzy polemizowali min. Św. Jan Damasceński, św. Nikifor. Dopiero za panowania Konstantyna VI Porfirogenety (780-798) natężenie soborów osłabło a papież Hadrian I zwołał w 787 r. sobór powszechny do Nicei, który przyjął dekret wyjaśniający sens tworzenia i wykorzystywania w życiu Kościoła obrazów i wyobrażeń plastycznych Boga i Świętych.
        Na krótko jeszcze nurt ikonoklastyczny powrócił za panowania Leona V Armeńczyka (813-820). Ostatecznie Dekret Soboru Nicejskiego został potwierdzony przez sobór Konstantynopolski IV (869-970) i do dnia dzisiejszego w hołdzie przywrócenia kultu ikon, w Kościele Wschodnim ( w czasie pierwszej niedzieli Wielkiego Postu) obchodzone jest Święto Prawowierności Ortodoksji.

Literatura:
Evdokimov P. Sztuka ikony. Teologia piękna. Warszawa 1999.
Klauza K. Teologiczna hermeneutyka ikony. Lublin 2000

Mandylion

        Mandylion (od semickiego Mindil - chusta) to cudowny wizerunek twarzy Chrystusa odbity na chuście, wizerunek nie ręką ludzką uczyniony. Ikona malowana w oparciu o apokryficzną historię cudownego uzdrowienia króla Abgara jest wyobrażeniem dogmatu Wcielenia Boga. Jest ikoną bardzo ważną w programie ikonostasu, daje początek i uzasadnienie dla całego malarstwa ikonowego: rysy ludzkiej twarzy Chrystusa wyrażają Boską Osobę Syna Bożego, dlatego malowane na ikonie mogą być otoczone kultem. Wierzący, który czci Jego obraz, czci równocześnie osobę, którą ten obraz przedstawia. Chrystus przed udaniem się na śmierć krzyżową pozostawia na pamiątkę cudowne odbicie swojej twarzy, która w ikonie nabiera mocy sakramentalnej.

Literatura: Andrzej Szczepkowski. Ikona Karpacka. Sanok 2004

        

Ta ikona powstała w sierpniu bieżącego roku, została podarowana wyjątkowej osobie, która swoim życiem świadczy o Jezusie Chrystusie.

Matka Boża Włodzimierska

        Istnieje wiele wersji ikony Matki Boskiej z Dzieciątkiem. W sztuce bizantyjskiej można wyróżnić trzy podstawowe modele przedstawień, czyli kanony: Bogurodzica Oranta, Hodegetria i Matka Boska Włodzimierska. Matka Boska Włodzimierska zwana jest w Grecji Eleusa (miłosierna, miłująca). Pierwowzór tej ikony został przywieziony z Konstantynopola w XI w.  i obecnie znajduje się w Galerii Tretiakowskiej w Moskwie. Mistyczny wyraz oczu dziewicy jest pełen smutku, jak gdyby przewidywała mękę swojego Syna. Obie postacie są do siebie przytulone, gest ten przedstawiany jest na wielu ikonach min. Matki Bożej Bolesnej, czyli Matki Boskiej Nieustającej Pomocy, której pierwowzór pochodzi z Krety, a obecnie znajduje się w Kościele Redemptorystów pw. św Alfonsa w Rzymie.
Literatura: Guillem Ramos-Poqui .Techniki malowania ikon.
      

Ta ikona powstała półtora roku temu. Została wykonana techniką tempery jajecznej na lipowej desce pokrytej kredowym gruntem. Zdecydowałam się na użycie srebra w nimbie Matki Bożej i jej Dzieciątka. Cała szata Dzieciątka jest pokryta płaskimi wzorami geometrycznymi, malowałam ją sypkim złotem (okruszki prawdziwego złota) wymieszanym z gumą arabską, co dało zamierzony efekt świetlistości szaty.

Ikona Matki Boskiej - Hodegetria

       Oto moja pierwsza ikona, która powstała 6 lat temu. To ikona nazywana Hodegetrią. Matka Boska przedstawiona jest na niej jako przewodniczka wskazująca drogę. Jako Theotokos, czyli Matka Boża, prawą ręką wskazuje na Dzieciątko,  lewą je podtrzymuje. Historia tej ikony sięga V w. Matka Boska przedstawiona w tak uroczysty  sposób od IX wieku jest patronka Konstantynopola.
        To moja pierwsza ikona, ciekawym doświadczeniem było nakładanie złota na pulment i polerowanie go agatem; wymaga to niezwykłej dokładności, spokoju. Jest to trudna technika złocenia, której wciąż się uczę. Oczywiście ikona została wykonana temperą ze spoiwem na bazie jajka, na zagruntowanej desce.